Tôm nuôi thương phẩm phải mất tối thiểu 120 ngày mới đạt kích cỡ yêu cầu. Trong khoảng thời gian khá dài như vậy, nếu ao không được quản lí tốt, một lượng lớn chất thải có thể tích tụ, bao phủ toàn bộ đáy ao. Nếu chất thải không được dồn vào trung tâm của đáy ao, diện tích đáy ao sạch sẽ bị thu hẹp, tôm không có đủ không gian để hoạt động và sinh sống, tôm tăng trưởng kém và dễ mắc bệnh. Đáy ao sẽ càng bẩn hơn nếu thời gian nuôi tôm kéo dài hơn mức bình quân 4 tháng.
Tại các ao không có đủ quạt nước, các vấn đề về sức khỏe thường bắt đầu xảy ra khi tôm được 60 ngày tuổi. Hiện tượng này thường gặp ở các mô hình nuôi ao đất (được sử dụng phổ biến cho nuôi tôm tại nhiều quốc gia) và khi tôm nuôi với mật độ trên 30 con/m2 được cho ăn thức ăn viên. Nhiều người lầm tưởng rằng, lí do duy nhất để lắp quạt nước trong ao là tăng lượng ôxy hòa tan trong nước nên không quan tâm đúng mức đến số lượng của thiết bị sục khí tương ứng với kích thước của ao, và không chú trọng vị trí lắp thiết bị để máy có thể tạo dòng nước cuộn chất cặn vào trung tâm của đáy ao (ngay cả khi tôm được nuôi với mật độ trên 30 con/m2).
Ngoài ra, nhiều hộ nuôi cũng bỏ qua tầm quan trọng của sử dụng quạt nước vào thời gian đầu của ao nuôi khi tôm còn nhỏ, vì nghĩ rằng chất lượng nước tốt khi bắt đầu và hàm lượng ôxy hoà tan là đủ cho tôm nhỏ, và lượng chất thải từ thức ăn vẫn còn ít nên không cần thiết phải bật hệ thống quạt nước. Nhưng nếu chỉ quan tâm hàm lượng ôxy hòa tan trong nước thì khi trời nắng, thực vật phù du sẽ được quang hợp, giải phóng ôxy vào trong nước, như vậy sẽ có đủ (thậm chí là nhiều) ôxy cho tôm ngay cả khi đã tắt hệ thống quạt nước. Tuy nhiên, việc mở hệ thống quạt nước định kì trong ngày (ngay cả khi mặt trời chiếu sáng) là cần thiết. Bởi vì, dòng chảy của nước sẽ giúp cân bằng nhiệt độ nước ở các độ sâu khác nhau trong toàn bộ ao và ôxy được tạo ra từ hoạt động quang hợp của thực vật phù du ở tầng mặt nước sẽ được phân phối tới các độ sâu thấp hơn.
Hệ thống quạt nước được đặt xung quanh ao, nhưng diện tích các ao lại quá lớn
Tại hầu hết các trang trại mà tôm được thả với mật độ cao, có đủ quạt nước (ví dụ: một ao có diện tích 1 ha, được trang bị 8 hệ thống quạt nước được đặt tại các điểm khác nhau ở khắp ao, mỗi hệ thống có công suất 2 mã lực và có 4 tay quạt). Đây là cách bố trí phổ biến tại các trại nuôi thâm canh (tôm sú trên 30 con/m2, tôm thẻ chân trắng trên 40 con/m2). Khi 8 hệ thống quạt nước 2 mã lực được bố trí trong diện tích 1 ha thì khoảng cách giữa các hệ thống khá xa nhau và duy nhất khu vực trong phạm vi 40m ở phía trước mỗi hệ thống quạt sẽ được giữ sạch.
Hầu hết các trại tôm như thế này, quạt nước được đặt ra xa hơn 5m tính từ bờ ao. Đây là một trở ngại lớn, vì các hệ thống quạt nước cách xa bờ của ao. Sau tháng đầu tiên, khu vực xung quanh bờ ao sẽ rất bẩn. Cách giải quyết là: Trong giai đoạn đầu, phải có các thiết bị sục khí đặt gần bờ hơn, hoặc không quá 3-4m so với bờ ao. Sau 30-40 ngày, tiến hành bổ sung thêm hệ thống quạt nước hoặc di chuyển các quạt nước xa bờ thêm 1m. Trong tháng cuối cùng của giai đoạn nuôi, hệ thống quạt nước nên được đặt 5-6m so với bờ ao, điều này sẽ giúp cho đáy ao sạch.
Khi tôm nuôi ở mật độ cao, số lượng các thiết bị sục khí cần thiết cho mỗi ao phải được quyết định dựa trên các nguyên tắc:
Hệ thống quạt nước 1 mã lực là đủ cho 440 kg tôm (kích cỡ trên 15 gram) trong hình thức nuôi không thay nước thường xuyên trong hai tháng đầu và không có cống xả trung tâm. Trường hợp có cống xả trung tâm, hoạt động trong suốt thời gian nuôi và nước ao nuôi được thay thường xuyên thì một mã lực có thể dùng cho 700 kg tôm. Nếu số lượng quạt không tương ứng với số lượng tôm, nhất thiết phải cài đặt thêm hệ thống quạt nước, đặc biệt trong các tháng cuối của quá trình nuôi (có thể đặt thêm 4 quạt nước gần trung tâm của ao). Trường hợp không thể đặt thêm quạt nước, nên tỉa thưa số lượng tôm (nhưng phải thực hiện khi tôm có sức khỏe tốt).
Có thể kiểm tra độ sạch/bẩn của đáy ao bằng cách quan sát mang của tôm. Thông thường, mang tôm có màu sáng bóng, nếu thấy chuyển màu tối là đáy ao bẩn. Ban đầu, mang tôm chuyển sang màu vàng đến màu nâu và sau đó là nâu thẫm. Mặc dù vậy, tôm vẫn ăn bình thường. Tại thời điểm này, nếu phát hiện sớm và xử lí kịp thời đáy ao, mang tôm sẽ trở lại bình thường, tôm phát triển tốt. Ngược lại, mang chuyển sang màu đen, tôm bỏ ăn, một số di chuyển tới quanh bờ ao. Ngay khi thấy các hiện tượng này, người nuôi phải nhanh chóng đặt thêm hệ thống quạt nước nhằm tạo ra nhiều dòng chảy và giữ sạch đáy ao. Sau khi lột xác, mang của tôm sẽ trở lại bình thường, tôm ăn trở lại.
Tại các ao có cống xả trung tâm
Cống xả trung tâm, tức: ống xả cặn ở trung tâm của ao. Những ao có hệ thống xả này, trong suốt quá trình nuôi, chất thải thường xuyên được hút ra, nước sạch được bơm vào, vì vậy, có thể tăng mật độ nuôi (do ao có nhiều vùng sạch ở đáy hơn và hàm lượng ôxy hòa tan cao hơn). Tuy nhiên, khi lắp cống xả trung tâm, cần đồng thời thiết kế ao xử lí. Ao lắng này sẽ chứa các chất thải và bùn đất được xả ra từ cống thải. Nếu không có ao xử lí, nước thải được bơm trực tiếp vào kênh rạch, cửa sông, biển, sẽ làm ô nhiễm nguồn nước, phá hủy môi trường. Có nhiều loại cống xả trung tâm. Một số trại sử dụng hệ thống hút đáy: Dùng ống nhựa dẻo hút thủ công chất thải từ trung tâm của ao nuôi ra ngoài. Cách thứ hai, có thể hiệu quả hơn: Dùng máy hút chất lắng, cặn ở chỗ trũng của trung tâm ao nuôi, đưa tới ao chứa chất thải.
Nhìn chung, sục khí đáy là hoạt động không thể bỏ qua. Số lượng của hệ thống sục phụ thuộc diện tích ao nuôi và mục tiêu sản xuất. Việc xác định ví trí phù hợp để lắp đặt hệ thống sục khí cũng là điều cần phải quan tâm. Chỉ như vậy, người nuôi tôm mới đạt được các mục tiêu về năng suất, sản lượng, kích cỡ…
TRUNG TÂM MÔI TRƯỜNG & VẬT TƯ NÔNG NGHIỆP THUỶ SẢN DOPA
ĐC: 37 Thạch Bàn - Phường Thạch Bàn - Long Biên - Hà Nội ( Bản Đồ Đến Dopa Tại Đây )
ĐT: 04 63 259 389 /09 7 7 710 403 / 097 568 11 21 / 094 568 11 21
Mail: thuocthuysan86@gmail.com